«Blinden en slechtzienden worden in de Congolese samenleving vaak misprezen en verworpen”, getuigt Emerson Massa. “Ik heb het zelf meegemaakt. Er zijn er zelfs die een steen op je weg leggen, gewoon om andere voorbijgangers te doen lachen. Maar de mishandelingen zijn niet enkel lichamelijk van aard. Psychologisch is het erg zwaar om te horen dat we niets waard zijn, dat we maar goed genoeg zijn om onze dood af te wachten. Zelfs binnen de eigen familie wordt er neergekeken op blinden. De ouders denken dat ze niet eens simpele huishoudelijke taken aankunnen. Maar hier tonen we hen dat het wel mogelijk is.” Met ‘hier’ bedoelt hij de ngo “Viens et Vois”, die binnenkort 10 jaar geleden door Emerson Massa werd opgericht. “Ik wilde de perceptie van blindheid veranderen, want zij die er het slachtoffer van zijn, worden dagelijks gediscrimineerd. Het gaat erom te willen zien wat blinden wél kunnen en niet wat ze niet kunnen.” De organisatie wil aan visueel gehandicapten een plaats in de maatschappij geven. De eerste etappe in deze inschakeling is brailleonderwijs. “Om in het leven vooruit te geraken moet je kunnen lezen, schrijven en tellen. Als ze dat kunnen, zijn de blinden duidelijk heel gelukkig een uitweg te hebben gevonden uit het analfabetisme. Het is een eerste overwinning. Daarna moeten ze ook een beroep aanleren om anderen van dienst te kunnen zijn en eigen inkomsten te hebben.” Daarom organiseert de associatie verschillende opleidingen: telefooncelverantwoordelijke, patisserie, tuinieren, landbouw of informatica. Het aanbod groeit jaar na jaar om steeds beter te kunnen beantwoorden aan de nood. “Ik doe marktstudies. Ik neem een steekproef van mensen en ik leg hen een vragenlijst voor met voorstellen voor nieuwe activiteiten, maar ook vragen over hun gewoontes. Daarna analyseren we dit met het team. Om de goede richting te kunnen kiezen, moet je bovenal kunnen luisteren.” Voor Emerson Massa lijkt niets onmogelijk; alles kan en gebeurt ook door in actie te schieten. “Door te werken win je je onafhankelijkheid, waardigheid en autonomie. Die vaststelling is gebaseerd op mijn eigen ervaring. Ik zei aan mijn ouders dat ik geen parasiet wilde zijn. Op mijn 22-23 jaar heb ik hen gevraagd mij niets meer te geven als ontbijt. Ik moest zelf iets vinden om mijn eten te kunnen betalen. Ik ben een telefonieactiviteit begonnen met geld dat ik van familie geleend had. Dankzij dat werk kon ik kopen wat ik nodig had en kon ik zelfs de bruidsschat voor mijn huwelijk betalen.” Heel veel doorzettingsvermogen, de kunst om onophoudelijk te relativeren en een grote overtuigingskracht, dat zijn de successleutels van Emerson Massa. De dertiger had deze kwaliteiten al zo lang hij zich herinnert. Vandaag zet hij ze in ten voordele van mensen die niet hetzelfde geluk hebben gehad. Geen eenvoudige taak. Blindheid is op heel wat plaatsen in de Congolese samenleving nog steeds een taboe. Met zijn aanpak toont hij aan al wie wat verder wil kijken dat wie het zicht verloren heeft daarom nog niet zijn leven heeft kwijtgespeeld. “De mentaliteit van de mensen verandert maar moeilijk. Je moet hen tonen dat de praktijk anders is dan wat ze denken. Daarom moet je tot actie overgaan. Er moeten concrete aanwijzingen zijn opdat ideeën veranderen.” “Een activiteit met een sociale of humanitaire inslag moet niet tussen vier muren blijven. Je moet je kenbaar maken door te communiceren en de pers uit te nodigen. Toen ik het project lanceerde, heb ik uiteraard niet van iedereen steun gekregen. Sommigen zeiden dat het veel te moeilijk zou zijn. Maar die grenzen zijn gewoon ei- gen aan het denken. Om de aandacht van de media te trekken en de gemeenschap, families enzovoort wakker te schudden, moet je veel communiceren. Maar verandering komt er niet door er alleen over te praten. Hoe waar je verhaal ook is, praten volstaat niet. Je moet ook actie ondernemen.” Communicatie is van groot belang voor meer tolerantie en de blinden zelf zijn onmisbaar als dragers van Emerson Massa’s engagement is onvermoeibaar; hij deinst voor niets terug. Zijn positivisme en zijn capaciteit om steeds vooruit te komen komt voort uit iets heel simpels: “Als je de dingen vanuit je hart doet, geraak je gemakkelijk op weg”, zegt hij. Maar zijn reis duurt wellicht nog lang. “Als ik zie wat de ngo al bereikt heeft, ben ik heel gelukkig. Als mensen die niet naar het Institut National konden gaan, bij mij een alfabetiseringscursus komen volgen, als ik de taarten zie die ze tevoren niet konden bakken, als ik ze zie surfen op het internet, dan ben ik er… Maar zelfgenoegzaamheid is hier niet op zijn plaats. In een land met meer dan 100.000 blinden en slechtzienden, lijkt het alsof we nog niet veel hebben gedaan als 300 à 400 mensen geholpen werden. Er is nog veel werk maar ik geloof vast dat het ook zal gebeuren. Ik ben hoopvol!” RENAUD DEWORST “Hij vindt altijd nieuwe ideeën. Zo zijn dankzij hem de eerste computers met spraakherkenning in het land gekomen. Emerson Massa heeft al zo veel bereikt, maar toch blijft hij erg bescheiden en houdt “Emerson is intelligent en ook heel fijngevoelig. Bovendien onderhandelt hij als de beste: hij weet perfect waar hij naartoe wil en converseert heel helder. Hij heeft de leiding van Viens et Vois, maar hij wordt uiteraard door anderen gesteund. Het is een plezier te zien hoe complementair hun team is. Binnen de groep leidinggevenden (bijna allemaal blinden of slechtzienden) voel je een grote vreugde leven en een enorme dynamiek. Ongelooflijk hoe ze met beperkte middelen zulke sterke resultaten kunnen neerzetten.” Emerson Massa is altijd op zoek naar nieuwe ideeën. Zo heeft hij een project van elektrische boringen opgestart in een wijk van Brazzaville waar er vaak wateronderbrekingen zijn. Dankzij de boringen kan er 15.000 tot 50.000 liter water per dag naar boven gehaald worden. Het project heeft drie doelen: inkomsten genereren voor de ngo, werk creëren voor de blinden en de zienden sensibiliseren. De financiering van het project is verzekerd. Nu moeten ze enkel nog een terrein vinden. Het water, symbool van leven, wakkert opnieuw de hoop aan op meer tolerantie. Geboren in Pointe-Noire (Congo) Verliest zijn zicht na een mislukte operatie van aangeboren katarakt Loopt school aan het Institut National d’Aveu- gles du Congo Volgt onderwijs op een school voor zienden en behaalt drie jaar later zijn einddiploma mid- delbare school Start als gerant van een telefooncabine Richt de ngo Kom en Zie op Krijgt een ambtenarenpost als sociaal werkerPortret
Emerson Massa. “Ils ont perdu la vue mais pas la vie.”
Identiteit als spons
Een theorie van actie
Communicatie en kennisoverdracht
deze transformatie. “Waar je het meeste zorg moet aan besteden is je kledij. Als je blind bent en bovendien nog vuil en slecht gekleed, hoe wil je dan dat iemand respect voor jou heeft? De mensen in de straten bepalen het beeld dat in de maatschappij leeft. Daarom moet je die mensen helpen moed te scheppen zodat ze de kracht vinden voor verandering.” Emerson Massa heeft daar een heel eigen techniek voor. “Het vraagt een grote openheid. In het begin moet je vooral samen lachen over onderwerpen die je vrolijk maken. En daarna, met verhalen en getuigenissen, verandert de mentale ingesteldheid van de persoon en wordt hij gemotiveerd om vooruit te geraken.”Getuigenis
Moukouyou Nixon, algemeen secretaris van Viens et Vois
hij zijn doel voor ogen. Hij laat elke beslissing rijpen om een oplossing te vinden voor de problemen die eigen zijn aan onze handicap. Al sinds we elkaar ontmoetten op school, bijna dertig jaar geleden, heb ik voortdurend van hem geleerd…”Heinz Rothacher, algemeen secretaris van de Mission Evangélique Braille
Het project
Bio
1976
1981
1984
1996
2000
2004
2010
Portret. Emerson Massa
