Portret

Abdeljalil Cherkaoui. Een leven lang op zoek naar waardigheid voor iedereen

Voor Abdeljalil Cherkaouiis economie solidair en sociaal of ze is niet. Solidariteit is een overtuiging die hij meenam uit zijn vroegste kindertijd. In de medina van Meknès, herinnert hij zich, was delen dagelijkse kost. Geen rijken of armen, enkel een gemeenschap waarin men elkaar steunde. Na jarenlang observeren en experimenteren gelooft hij meer dan ooit in die solidariteit. De sociale kant is er in de loop van zijn carrière bijgekomen. Een carrière die hem (toevallig?) naar het ministerie van Sociale Zaken geleid heeft. Sindsdien schippert hij tussen verenigingsleven en overheidssfeer, zonder het lokale niveau uit het oog te verliezen.

Participatie vóór alles

«In een tijd waar de Indignados en de Arabische lente de actualiteit uitmaken, kunnen we al een heel eind tegemoet komen aan de vraag van de bevolking door te kiezen voor een politiek die sociale en solidaire economische waarden verdedigt», begint Abdeljalil Cherkaoui zijn goed gerodeerde maar toch passionele speech. Hij weet bijzonder goed waarover hij spreekt en het theoretische concept heeft nauwelijks geheimen voor hem. Maar wat hem het meest in de ban houdt is de praktische uitwerking. Want de uitdagingen zijn talrijk. Om te beginnen is er het participatievraagstuk. «Participatie moet tegelijk bij de burgers beginnen, die zich moeten ontpoppen tot initiatiefnemers van concrete voorstellen, én op het niveau van de beslissers, die klaar moeten staan om deze ideeën te capteren. Daarom hebben we een forum nodig voor uitwisseling van ideeën tussen de overheid en het verenigingsleven, want de één kan niet zonder de ander. » Dit is één van de doelstellingen van REMESS (Réseau Marocain d’Economie Sociale et Solidaire), een platform dat Cherkaoui in 2006 oprichtte in het kielzog van het sociaal forum Porto Alegre. Maar de organisatie is ook actief in scholing en informatieoverdracht, want niet iedereen heeft de middelen of de capaciteiten om zijn stem te laten horen. Idealiter is de burger tegelijk bron en centrum van het debat. « Er moet voorbereidend werk gebeuren om de burgers hun potentieel te helpen ontwikkelen zodat ze daarna op de voorgrond kunnen treden en met kennis van zaken hun ideeën kunnen uitdrukken. Mensen die wat minder in de kijker lopen bijstaan op het terrein is cruciaal. Je moet de mensen zoeken waar ze zich bevinden, op het lokale niveau en niet alleen in het centrum van de grootsteden. »

Luisterend oor

De kracht van deze man, die verzot is op zijn land en zijn cultuur, is zijn kennis van het terrein. «Door de verschillende functies die ik heb uitgeoefend, heb ik de kans gekregen om het landelijke leven van dichtbij mee te maken. In de jaren ‘70 heb ik een enquête over ondervoeding gelanceerd, waaraan 1500 families uit alle uithoeken van Marokko hebben deelgenomen. Dit is een goede leerschool geweest om de sociale realiteit te voelen en te begrijpen.» Op het ministerie werd Cherkaoui verantwoordelijk voor handwerknijverheid. Jarenlang heeft hij beroepsgroepen gestimuleerd om hun activiteiten milieuvriendelijker en veiliger uit te voeren. Hij heeft er zijn lessen uit getrokken. «De mens is bereid te evolueren, maar er zijn innerlijke remmen. De beste manier om aan ontwikkelingshulp te doen is zoeken hoe je die remmen los kan maken. Daarvoor is er veel bescheidenheid en luisterbereidheid nodig. We moeten weten waarom mensen op een bepaalde manier handelen vooraleer we aan begeleiding beginnen. Daarna is alles mogelijk.» Kortom: luisteren naar elk individu om een oplossing op zijn maat te vinden. Dit vergt veel tijd en geduld, maar gelukkig is hij niet alleen…

Verandering in de lucht

Als hoofd van Entraide Nationale heeft Abdeljalil Cherkaoui een overvolle agenda. Hij rijgt vergaderingen en terreinbezoeken aan elkaar. In de omgang met ministers, collega’s of gewone burgers blijft hij één en dezelfde persoon: beschikbaar, altijd op zoek naar oplossingen, nooit vies van nieuwe ideeën. Zijn aanpak staakt haaks op die van zijn voorgangers en meer algemeen het hiërarchische functioneren in Marokko. «Ik probeer het belang van hiërarchie te beperken. Ik heb meer dan honderd dichte medewerkers waarmee ik veel overleg om de boodschappen die we de wereld insturen te verfijnen. Het doet mij enorm plezier dat mijn ideeën stap voor stap ingang krijgen in de organisatie, maar evenzeer dat ze verder ontwikkeld en in vraag gesteld worden. Door deze uitwisseling creëren we samen een nieuwe basis.» Dit helpt hem om de visie van Entraide Nationale telkens weer te herdefiniëren, wat hij van bij zijn aankomst in de organisatie benadrukt heeft. Eerst heeft hij de blikken in dezelfde richting gezet door de samenhang tussen de projecten en de diepere zin van hun werk duidelijk te maken. Vandaag werkt hij aan een project om de visie van Entraide Nationale te herdenken. Het werk van de organisatie zal met de hulp van experten geëvalueerd worden en mogelijk een nieuwe richting krijgen. Een proces dat, wat Charkaoui betreft, zonder enig taboe zal verlopen.

Trefzeker discours

Ondanks zijn sleutelrol ziet Abdeljalil Cherkaoui zichzelf niet als een leider maar als iemand die mensen bij elkaar brengt. Ontwikkeling is een zaak van iedereen. «We moeten zo veel mogelijk mensen bij elkaar brengen die zich op elk niveau kunnen uitdrukken.» In dit opzicht zijn de pers en de jongeren belangrijke kanalen om de principes van sociale en solidaire economie te verspreiden. Ook de nieuwe generatie politici lijkt bereid om in deze tijden van crisis concrete alternatieven te verwelkomen. «Deze crisis is belangrijk, want ze biedt ons de kans om meer aanhangers te vinden voor onze democratische waarden en onze visie rond ‘delen’.» Abdeljalil Cherkaoui is gerust. Hij voelt dat de wind in de juiste richting draait. Zijn strijd is nog lang, maar het gaat vooruit.