instrument

SALT : Op zoek naar een nieuw paradigma…

The Constellation is een wereldwijd netwerk dat een stijgend aantal gemeenschappen en facilitators met elkaar verbindt. Ze zijn van één ding overtuigd: elke gemeenschap heeft de mogelijkheid om initiatief te nemen en de obstakels te overwinnen die hun ontwikkeling belemmeren.

Hoe kan je lokale verantwoordelijkensteunen en begeleiden? Die vraag leidde tot de oprichting van The Constellation en hun speciale werkwijze. Vier letters volstaan als antwoord: SALT. “Als we het terrein bezoeken, nemen we geen project of geld mee”, legt Jean-Louis Lamboray, voorzitter van The Constellation, uit. “SALT benadert een situatie vanuit het gezichtspunt van een kind, waarbij concepten, schema’s, procedés en protocollen aan de kant gezet worden.” Waarom? Om de kracht van mensen te zien! Deze benadering gaat ervan uit dat elke gemeenschap de vereiste kwaliteiten heeft om zijn eigen ontwikkeling in goede banen te leiden. Alleen zijn sommigen er zich niet van bewust. Een facilitator kan hen een klare kijk bieden. “Als ik gebreken zoek, dan vind ik een behoefte waar ik een antwoord op kan geven. Als ik een kracht zoek, dan vind ik de actie van mensen die zelf handelen en die zich bewust worden van hun eigen mogelijkheden.”

Uitgerust voor het leven

SALT is de motor van het proces voor levenslange competenties van gemeenschappen. Dit proces streeft ernaar dat gemeenschappen hun ontwikkeling in eigen handen nemen. Met een paar instrumenten, zoals zelfevaluatie of een actieplan, kan de toekomstvisie van een gemeenschap uitgebouwd worden en kunnen de middelen om dat doel te bereiken stilaan vorm krijgen.
Dit procedé verschilt van andere methodes door zijn niet-neutrale kijk op de dingen. “Werkinstrumenten zijn neutraal. Een schroevendraaier dient om schroeven vast te draaien, maar je kan er ook iemand mee doden. Een evaluatie kan begeleidend werken, maar kan ook tekorten streng beoordelen. In alle omstandigheden de krachten van mensen erkennen, dat is het sterke punt van SALT. Eenmaal bewust van hun aandeel in de oplossing van een probleem, kunnen mensen elke moeilijkheid in het leven overwinnen.”
Het klinkt idealistisch maar de resultaten zijn verbazingwekkend. “Door te stimuleren en te appreciëren wat de mensen in zich hebben, komen de ervaringen naar boven. Vervolgens leggen we een link tussen die ervaringen en de kennis van experts, organisaties of andere groepen. We bevorderen de vorming en het overbrengen van competenties.”

Een tegengewicht voor de macht van de expert

De bedoeling is om een nuttige bijdrage te leveren en de macht van de expert aan te vullen en te nuanceren. “Expertise is onmiskenbaar, maar enkel van achter je bureau komen om aanbevelingen te doen, volstaat niet. In de wereld nemen experts beslissingen voor de burgers. De interactie tussen de twee sferen is gebroken. In onze benadering bepalen de mensen de richting van hun toekomst zelf en mobiliseren ze iedereen die hen daarbij kan helpen.” Hier is duidelijk sprake van ownership. Met behulp van de SALT-methode zoekt The Constellation naar de sleutel van dit concept. Alle tussenkomsten van een facilitator en elke actie van een gemeenschap worden gedocumenteerd en de leden van het netwerk komen regelmatig samen om de oorsprong te ontrafelen van de handelswijze van individuen, onafhankelijk van de context. Deze missie lijkt misschien de zoektocht naar de heilige graal, maar Jean-Louis Lamboray heeft er vertrouwen in. “Als we nu eens zouden besluiten om opnieuw te gaan leren? En stellen dat we allemaal op zoek zijn naar ontwikkeling? Wanneer verschillende groepen samen nadenken over hun ervaringen, kunnen we komen tot universele principes.”

Renaud Deworst

Het model

SALT is niet echt een methode. Het is veeleer een visie of een manier van zijn. In een relatie tussen een facilitator en een gemeenschap kunnen er volgens de SALTvisie vier opeenvolgende fases onderscheiden worden.

S voor Stimulate en Support

Door inlevingsvragen probeert de facilitator de sterktes, de trots en het potentieel van de gesprekspartners te ontdekken. Identificatie van de sterktes is het uitgangspunt van de actie.

A voor Appreciate

De appreciatie van sterke kanten plaatst de zwakke punten op een lager niveau. Via de dialoog kan de facilitator een positief zelfbeeld geven aan de gesprekspartner. Zo realiseren of herinneren ze zich welke troeven ze in handen hebben om hun problemen op te lossen.

L voor Listen, Learn and Link

Voor elk probleem is er een oplossing! Door gebruik te maken van de ervaring en de expertise van anderen, kunnen de gemeenschappen een op maat gemaakte oplossing vinden. Een relatie aangaan met anderen om samen na te denken en van elkaar te leren is een van de basisprincipes van The Constellation.

T voor Transfer and Team

Wie zich bewust is van zijn eigen capaciteiten kan op zijn beurt ervaringen delen en andere mensen en gemeenschappen inwijden in de methode.

De sterktes

• Het model richt zich op de actie van lokale gemeenschappen om het gebruik van de eigen middelen te stimuleren. Deze acties worden ondernomen voor en door de betrokkenen zelf.
• Doordat dialoog en ervaring centraal staan in het proces, wordt het ownership van problemen en oplossingen bevorderd.
• Het model is een aanvulling voor de technische analyses die bepalen welke diensten georganiseerd moeten worden. Het doel is om de beschikbare middelen op een efficiënte manier te gebruiken.
• Geleidelijk aan kan er, door de verbinding tussen de verschillende groepen over heel de wereld, een nieuwe kennis worden opgebouwd die gebaseerd is op ervaring.

De grenzen

• De vorming en de toepassing van het proces duurt van 6 maanden tot één jaar. Dit vergt dus veel tijd en middelen.
• SALT is bijna een levensfilosofie, waarvoor een belangrijk persoonlijk engagement vereist is. Onvermijdelijk vergt dit een gedragsverandering en een grote aanpassingstijd.
• Het theoretische model wordt voortdurend in vraag gesteld en getoetst aan ervaringen op het terrein. Dat waarborgt de kwaliteit van de aanpak maar creëert ook soms onduidelijkheid.