Echos News
Vervreemding van de wijkscholen, een voedingsbodem voor geweld?
Onlangs waren we in een school in Namen om te werken rond ontkrachten van vooroordelen en het (her)opbouwen van het SamenLeven. Wat ons vooral opviel is dat de sleutels van de schoolse beleving evengoed in andere omgevingen van toepassing zijn: de onderwijsadministratie en de gemeente.
Armoede en multiculturalisme
De school ligt inderdaad in een “armere” wijk waar meer en meer werklozen en ocmw-trekkers leven. De burgerij van weleer is allang vertrokken… De wijk is ook multicultureel geworden met vooral een toestroom van het Oostblok, Syrië, Azië en Noord-Afrika… Een verhaal dat zich in vele Belgische gemeenten afspeelt.
Een moeilijke schoolcarrière
De impact op de school is onontkenbaar: veel kinderen praten in het begin weinig of geen Frans. Anderen komen uit de zogenaamde vierde wereld. Hun ouders zijn autochtoon, maar vaak zonder opleiding, werkloos… Het waardensysteem en de opvoeding van de kinderen verschillen vaak van dat van de leraars of wat die zouden willen bereiken: motivatie, respect, aandacht.
Binnen de school zijn er veel problemen tussen de kinderen onderling, maar ook tussen volwassenen en kinderen. Soms omdat de context waarin sommige kinderen leven de relatie met volwassenen bemoeilijkt: verzet tegen autoriteit, familiaal geweld, moeite met vrouwen als leerkracht… Soms zijn de spanningen te wijten aan een opvoeding vol vooroordelen tegenover «vreemdelingen». Daaruit ontstaan vicieuze cirkels van vermoeidheid en demotivatie, die de relaties beïnvloeden. Niet bij iedereen, niet altijd, maar…
Wat gedaan na al die vaststellingen? De schuld bij de kinderen leggen? Dat zou te gemakkelijk zijn… Dat zou ook betekenen dat we de realiteit ontkennen of proberen te vereenvoudigen. Het gezond verstand zou de complexe situatie moeten onder ogen zien en specifieke, passende oplossingen moeten zoeken. En daar knelt het schoentje. De school krijgt te weinig middelen, werken met de ouders is moeilijk of onmogelijk, de leraars zijn niet opgeleid of gewapend om in een dergelijke omgeving te werken. Er wordt van hen verlangd om in een context te werken waarin een interculturele specialist in interculturaliteit het al moeilijk zou hebben. Ze worden verwacht om hun vak van leraar uit te oefenen en daar ook nog eens gelukkig bij te zijn…
Een mmoie utopie wanneer resultaten niet volgenn wanneer de motivatie bij heel wat kinderen ontbreekt, als het relationele binnen de klas complex wordt.
Autochtonen laten de wijk en haar school links liggen
Een opvallend verschijnsel is de tendens van autochtone ouders om hun kinderen niet te willen inschrijven in een «arme» school «vol buitenlanders». De vaststelling is schrijnend, want al die ouders schrijven hun kinderen in in buurtkleuterschooltjes, maar daarna verkiezen ze een lagere school in het centrum van de stad, met een betere reputatie maar niet noodzakelijk echt beter. De motivatie voor hun keuze: de verarming van de wijk en een reputatie van «problematisch multiculturalisme».
Waar blijft de gemeente?
De reactie van de gemeentelijke overheid is, volgens de leraars, een groeiende ongeïnteresseerdheid voor de betroffen wijken: minder investeringen, geen opwaardering van de wijk… niets! Eigenlijk erger dan niets. Een recente beslissing op gemeentelijk vlak was de omleiding van de buslijnen die de voorheen de “probleemscholen” bedienden. Waarom? Zonder twijfel een goede beslissing voor diegene die de beslissing nam, maar met een onmiddellijke impact op de betroffen scholen. Het openbaar vervoer is een van de enige vervoersmiddelen voor de armere bevolking. Waar moeten die leerlingen naartoe? Ergens anders, naar het stadscentrum dus! En morgen behalen de wijkscholen waarschijnlijk hun quota’s niet meer en moeten ze noodgedwongen sluiten. Een hele wijk verliest zo zijn ziel en wordt stilaan een getto. Een hele generatie jongeren leeft dagelijks met dit gebrek aan waardering en voelt zich niet meer welkom , denkt dat niemand meer in hen gelooft. Alleen misschien de overbelaste, toegetakelde leraars die toch graag zouden zien dat ze slagen… Leraars die al veel geprobeerd hebben, maar zonder succes omdat ze niet voldoende middelen hebben om te slagen in hun missie. En die middelen spelen net een cruciale rol.
Als er niets beweegt, wijzen we morgen misschien met de vinger vanuit Frankrijk of elders, zoals bij Molenbeek of Vorst, naar de tekortkomingen van de Belgische autoriteiten, die het wisten en niets deden. Dan zal het te laat zijn om de koers nog bij te stellen.
Pierre Biélande
