Achter de extravagantie van Trump
In een artikel van Pierre Mélandri, historicus en specialist in Amerikaanse geschiedenis aan het Institut d’études politiques in Parijs, las ik onlangs een passage die mijn aandacht trok. Het ging over de strategie die de republikeinen gebruiken om hun partij te profileren vanaf midden jaren 1970: «Om een publiek voor zich te winnen dat hun een meerderheid kan bezorgen (vooral de Zuidelijke katholieken, maar ook de blauwbloezen van de Mid-West), namen de conservatieve strategen een antimodernistische, onderbewust racistische en daardoor nativistische retoriek aan. Stilaan kreeg die boodschap gehoor bij de kiezers: omdat de verkozenen niet in staat waren om hun beloftes waar te maken, besloten ze om hun militanten haat in te fluisteren tegen de democraten. Het waren allemaal zwakkelingen, onzedig en hielpen het land door hun etatisme naar de vaantjes.»
Ik stond versteld van deze analyse omdat ze voor CNN en de Amerikaanse debatten in het algemeen verrassend scherp uit de hoek kwam. Dit was een mooie inhoudelijke voorstelling van het discours van de republikeinse verkozenen, maar ook van hun kiezers. Mijn eerste vaststelling was dat het hier hoofdzakelijk over geloof en waarden draait: veronderstelde zwakheid, decadente zeden, etatisme dat het land ruïneert. De realiteit is echter veel complexer. Tegen een democraat zeggen dat hij zwak is omdat hij democraat is, dat hij decadent is en het land naar de verdoemenis wil helpen is niet direct een intellectueel hoogstandje.
Mijn tweede bedenking ging over de mate van verankering van een dergelijke gedachte in de geest van een groot deel van de Amerikaanse bevolking. Het heeft geen zin hen te overtuigen dat hun opvattingen niet of nauwelijks met de realiteit overeenkomen. Het is hun realiteit. Je zou terecht kunnen argumenteren dat de democraten evengoed hun waarheden hebben. Dat is zo. Maar het verschil ligt in het omzetten van geloof in gedrag. Tegenover de zogezegde zwakheid staat de vicieuze cirkel van het spierballengerol van de twee Bush-ambtstermijnen met hun interventiepolitiek. Decadente zeden worden nu intolerant rigorisme. In de plaats van nativisme komt de verwerping van iedereen die niet tot de eigen groep behoort, ongelooflijk in een multicultureel land zoals de Verenigde Staten.
Pierre Mélandri zocht daarna een verklaring voor de retoriek van het overtroeven van de republikeinse kandidaten zoals Donald Trump of Ted Cruz: «Vandaag worden alle partijkandidaten ertoe gebracht een minderheidsstelling in te nemen (over de vrouwenrechten en vuurwapens) en een vernielend discours te voeren over immigratie, dat voor de nationale strategie van de republikeinse partij vernietigend is.» Een aanpak à la Donald Trump lijkt nochtans de enige manier om een republikeins electoraat aan te spreken, waar de gematigde kandidaten maar met moeite in slagen. Het ondenkbare gebeurt dan toch als een deel van de bevolking dat aan de schandpaal werd genageld door Trump ineens voor hem gaat stemmen. Volgens CNN is 8 % van de 75000 republikeinse stemgerechtigden in Nevada van Latijns-Amerikaanse oorsprong en stemde 45% van de latino’s voor Donald Trump. Dat geeft toch stof tot nadenken als je weet dat Trump de hele gemeenschap stigmatiseerde in juli 2015: «Als Mexico ons zijn mensen stuurt, sturen ze niet meteen de beste krachten. Ze sturen mensen die problemen zoeken, die drugs vervoeren, criminelen, verkrachters.»
Dat is toch om van achterover te vallen? Je kan dan zeggen dat het maar om 2700 latino’s gaat die voor Trump stemmen. Je kan het minimaliseren, maar iets gelijkaardigs gebeurt ook in België, waar er Franstaligen zijn die Bart de Wever steunen terwijl die hen niet bepaald in zijn hart draagt.
PIERRE BIÉLANDE
