Het KAP-model is dood, leve het ABH!
Onlangs had ik het al over het einde van het lineaire model voor gedragsverandering. Dat vertrok van kennis (K) om vervolgens een positieve attitude (A) ten opzichte van een bepaalde kwestie aan te moedigen, en uiteindelijk een verandering van praktijk (P) teweeg te brengen. Om ten slotte te concluderen dat dat eigenlijk niet werkte. Maar wat moest er dan in de plaats komen? Mijn collega’s stellen een alternatief voor: aanvoelen (A), begrijpen (B) en handelen (H). Persoonlijk geloof ik heel sterk in de sensibiliserende kracht van ervaringen die mensen zelf meemaken (het aanvoelen). Een sterk gevoel of een sterke emotie is iets dat bijblijft. Ook als mensen daar niet meteen bepaalde consequenties aan verbinden, dan nog blijft dat gevoel een ankerpunt dat houvast biedt of als referentie geldt. Ook het ‘begrijpen’ is een onmisbaar element. Een problematiek begrijpen betekent dat we een antwoord geven op de waarom-vraag, terwijl we in een maatschappij leven die veel (te veel?) belang hecht aan de hoe-vraag. Veel mensen pakken een nieuwe problematiek bovendien liefst aan door ze eerst en vooral te begrijpen, te doorgronden. De fase van het handelen, ten slotte, is de enige echte indicator van het feit dat er daadwerkelijk een gedragsverandering heeft plaatsgevonden. Toch mag het handelen tegelijkertijd geen eindpunt zijn, en dat wordt vaak vergeten: het is net door in actie te komen dat we een nieuwe ervaring, een nieuw begin kunnen beleven. Wanneer we tot actie overgaan en letterlijk in beweging komen, kan dat soms ook voor het hoofd een signaal zijn dat onze angst niet per se gegrond was. Dat kan bevrijdend werken.
Het ABH-model, of HBA of BAH – je kunt het benoemen zoals je wil want het is een cirkelmodel – heeft drie toegangspoorten en iedereen kan kiezen welke het best bij hem past, zolang elk aspect van het model maar aan bod komt. a minima.
Maar let op, wie het model in praktijk brengt zal de acties waaraan hij meedoet nog intenser beleven (of er kippenvel aan overhouden) en zal sneller in actie komen. Wie het model toepast, zal nooit nog iets anders willen!
Miguel de Clerck
