zen te blijven

«Hij irriteert mij !…»… en, laten we vooral niet seksistisch zijn, zij ook! Tenzij we zoals de dalai lama een eindeloze capaciteit hebben om zen te blijven, confronteert het leven, professioneel of niet, ons regelmatig met vreselijke creaturen. Het probleem is dat je met die mensen moet leven, werken en onderhandelen, zoals Brel zou zeggen. Hoe blijf je daar zen bij?

We kunnen eindeloos veel situaties bedenken waarin we geconfronteerd worden met mensen waarmee het niet botert, gewoon omdat een klein detail ons systematisch op de zenuwen werkt: die dossierbeheerder die zich steevast op de komma’s en niet op de geest van de tekst stort, die partner in het Zuiden die blijkbaar niet dezelfde notie van tijd heeft als ik en systematisch te laat komt, die collega die altijd overwerkt is en waar je steeds achteraan moet hollen, die andere die ongelooflijk slordig is, en tenslotte die onvermoeibare gast, die je onmogelijk kan onderbreken eens hij aan het woord is.

Een onproductieve woede-uitval

Natuurlijk kan een goeie sneer nu en dan eens deugd doen en de situatie uitklaren, maar in veruit de meeste gevallen is je geduld verliezen en je laten meeslepen gewoon contraproductief voor een relatie. Want als de andere jouw irritatie merkt – en meestal is dat het geval – staat hij perplex of wordt hij achterdochtig. Niet ideaal om een constructieve relatie op te bouwen. Een voorbeeld van een uit de hand gelopen reactie? De pers had een vette kluif aan het gedrag van Henri Guaino, speciale raadsman van Nicolas Sarkozy, tegenover Jérôme Guedj, de PS-voorzitter van de Algemene Raad van het Franse departement Essonne.(1) Iedereen viel van zijn stoel. Door het lint gaan, alleen maar omdat de socialist het Franse debat over de nationale identiteit schadelijk en onwaardig noemt, is dat wel redelijk?

Vooral omdat zijn reactie gewoon in de lijn van de verwachting ligt, en zelfs tot de regels van het spel behoort… In een politiek debat springt een fout als die van Guaino natuurlijk direct in het oog, dat heeft hij trouwens zelf de volgende dag toegegeven. Hij had de controle over zichzelf en over de situatie verloren…

Onverdraagzaamheden die ons in hun greep houden

De ergernis die gepaard gaat met het gevoel ‘ik verdraag dit niet’ berooft ons niet alleen van onze intelligentie en heldere blik maar ze slaat ons ook uit ons lood, niet in het minst tegenover de persoon in kwestie. Want buiten de context van het politieke debat waar confrontatie de regel is, worden de zaken er gewoon ingewikkelder door wanneer ergernis de bovenhand neemt in een relatie met een collega.

De persoon tegenover jou is zich over het algemeen niet bewust dat zijn gedrag de anderen kan ergeren. Van uw partner weet u het wellicht, maar weet u waarmee u anderen op de zenuwen werkt? Niet zeker. Wanneer we zo uit het lood geslagen zijn, waarover gaat dat dan? Simpelweg over het feit dat de menselijke geest een gemene neiging heeft om zich enkel op die ene irritante karakteristiek te richten. Resultaat: alle andere kwaliteiten waarover de andere mogelijks beschikt, verdwijnen naar de achtergrond. Of worden miskend. Dat is één effect van stress, waarvan aangetoond wordt in een meta-studie uit 2009 door professor Eric Gosselin, dat in 75% van de gevallen de prestatie afneemt naarmate deze stress toeneemt. Vervelend. Vandaar de vraag hoe je zen kan blijven. Een kleine diagnose. Het maakt echt wel iets uit om te weten wat er binnenin en tegenover ons precies gebeurt. Neemt de andere moedwillig een bepaalde houding aan om u te ergeren? In dat geval veranderen we van register en in een ander artikel zullen we daarop terugkomen.

Tweede hypothese: de andere zit gewoon zo in elkaar! Laten we twee andere vragen stellen om hier meer inzicht in te krijgen: ben ik geërgerd ongeacht de persoon die dat gedrag of die karaktertrek vertoont? Tweede vraag: verkeer ik systematisch in dezelfde toestand wanneer ik met een dergelijk gedrag geconfronteerd wordt? Als je antwoord positief is op beide vragen, dan bingo!, hebben we een intolerantie ontdekt… Het goede nieuws is dat we in staat zijn verdraagzamer te worden. Het gaat erom die intolerantie niet zo sterk op ons te laten inwerken.

Door verdraagzamer te worden winnen we een snuifje vrijheid.

(1)Zie de website van de Nouvel Observateur

(2) Technieken om afstand te nemen, zoals het volle bewustzijn, werden medisch bestudeerd, namelijk in de context van ernstige ziektes. Zie:

http://www.catie.ca/fr/nouvellescatie/2011-06-15/reduction-stress-pleineconscience-chez-lhommeseropositif-resultats-dun-e

(3) Is a messy desk a good thing?

(3) Jia Liu, Dirk Smeesters, Debra Trampe. « Effects of Messiness on Preferences for Simplicity» . Journal of Consumer Research

Hoe pak je ‘t aan?

Opmerkzaam worden voor onze irritaties

Dat is een open deur intrappen, zal u zeggen. Ja, wat het principe betreft, maar niet zo voor de praktische kant, want wij zijn zo niet opgevoed en zitten neurologisch niet zo in elkaar dat we aandacht hebben voor onze stress (irritatie is daar een vorm van) en er wat afstand van nemen. De goede gewoonte nemen om terug te komen op wat ons ergert helpt ons beetje bij beetje om een weldoende afstand te nemen. Studies tonen aan dat enkel al afstand nemen de bloeddruk doet dalen (2).

Beslissen om eerst aan zichzelf te werken

Over het algemeen is het menselijk ras geneigd om te besluiten dat ‘de andere de onnozelaar is in het verhaal’… Leermeesters in coaching leren u echter al snel dat het geen zin heeft de andere te willen veranderen. Als er al iemand is waar u toch een beetje controle over heeft, dan is het wel uzelf.

Verdraagzamer worden

Zodra we een intolerantie tegenover een gedrag of houding vastgesteld hebben, kunnen we de hersenzone activeren die het fijnst ontwikkeld is en het best aangepast voor veranderingen: de prefrontale cortex. Die hersenzone houdt van een aantal schijnbaar simpele dingen: nieuwsgierigheid (welk voordeel heeft, neem nu: slordig zijn? Welk ongemak brengt altijd geordend zijn met zich mee?), aanvaarding (o.k., hij is wie hij is, ik ga hem niet veranderen), nuance (is het echt zo belangrijk om precies te zijn? Kan men leven zonder?), relativiteit (wat denken anderen van wanorde?) of ook reflectie (welk verband is er tussen wanorde en efficiëntie?)(3)).

Op korte termijn is het effect niet gegarandeerd, maar door systematisch afstand te nemen, te aanvaarden dat de oplossing in jezelf ligt en tenslotte de deugden van de prefrontale cortex te activeren, kan je verdraagzamer worden.