Stenen revolutie in Madagaskar

Noëline, laureate voor de Harabuntuprijs 2013, ontketende een kleine revolutie in Andoranomaitso, een kleine gemeente in de regio Haute-Matsiatra in Madagaskar. Dansend op de heilige stenen, zette ze het oude bijgeloof aan de kant, blies nieuw leven in de locale economie en gaf 860 vrouwen een vaste baan. Ze deed haar verhaal uit de doeken tijdens het «Festival dont vous êtes les héros», georganiseerd op de universiteitscampus van Namen. Noëline werd er bekroond tot heldin.

«Mijn naam is Noëline. Ik was laureate van Harabuntu in 2013. Harabuntu betekent in Kirundi «op deze plaats is er iets waardevols». Ik ben afkomstig uit het zuiden van Madagaskar, uit de regio Haute-Matsiatra en woon in de gemeente Andoranomaitso. Waar ik woon is er een hele slechte verbinding met de buitenwereld en daardoor is het moeilijk om voedsel te transporteren en gezondheidszorg te organiseren. De kinderen kunnen er maar moeilijk naar school, vooral in het regenseizoen. Het is een zeer arme streek. Ik heb de kans gehad om bedrijfsbeheer en landbouwindustrie te studeren aan de universiteit van Madagaskar en net na mijn huwelijk ben ik naar hier vertrokken.

Ik voelde onmiddellijk de drang om een project te starten om vrouwen te helpen die in 2/3 van de gevallen slachtoffer zijn van huiselijk geweld. Bij ons zijn vrouwen nog helemaal afhankelijk van hun man. Ze hebben geen werk en zijn daardoor ook economisch afhankelijk. Wat kon ik daaraan doen? Ik bestudeerde de omgeving en keek naar de immense rotsblokken die als paddenstoelen oprezen rond het dorp. Ik kreeg het idee om iets te doen met die stenen.

Er was echter één belangrijke struikelblok: het waren heilige stenen. De lokale bevolking gelooft dat de geesten van hun voorouders op die stenen rusten. Het was dus verboden om de stenen zelfs maar aan te raken. Maar voor mij leek dit een mooie manier om inkomsten te genereren, om mijn gemeente een toekomst te geven. Ik besloot om het taboe te doorbreken.

Ik begon van deur tot deur te gaan om raad te vragen bij de bewoners over hoe ik het beste die grote stenen kon benutten. Daarbij stuitte ik op veel weerstand. Ze zeiden dat ik hier niet thuishoorde en geen enkel beslissingsrecht had. Ik bleef volhouden en stap voor stap kon ik me laten verkiezen tot gemeentelijk adviseur. Daarna werkte ik me op tot voorzitter in de gemeenteraad van een groep van 7 (waaronder 6 mannen). Drie ervan steunden mij in mijn plannen om de stenen economisch uit te buiten.

In radiospots nodigde ik andere dorpshoofden, invloedrijke personen en iedereen die wilde uit om te komen kijken hoe ik op de stenen danste. Als dit tegen de wil van de geesten was, dan moesten ze mij maar straffen.

D-day kwam eraan en iedereen kwam kijken hoe ik op de stenen klom en begon te dansen… Er gebeurde niets! Ik blies de steen op met dynamiet. Er gebeurde niets! Stap voor stap kwamen de mensen dichter en begonnen de stenen aan te raken en mee te dansen met mij.
Als ik niet in de gemeenteraad had gezeten, hadden ze mij waarschijnlijk gestenigd of toch ten minste uit het dorp verbannen.

Nu het taboe doorbroken was, besloot ik om de stenen af te breken en er keien van te maken. Daarvoor werd de vereniging «Fiombonantsoa» opgericht. De radertjes van de lokale economie begonnen te draaien. Via oproepen langs de radio zocht ik kopers voor de stenen en na één week tekende ik een eerste contract met een ondernemer die een school bouwde in het dorp. Een hele nacht hebben we toen gefeest. Ik deelde geld uit aan iedereen, zelfs aan diegenen die het project niet steunden.

In het begin waren we met 7 vrouwen. Nu zijn het er 860. Als we bestellingen krijgen, gaat het geld van de verkoop naar de verlening van microkredieten. Alle leden mogen gedurende 12 maanden lenen zonder intrest. Daardoor ontstaan er nieuwe activiteiten in de gemeente: legbatterijen, bijenteelt, visteelt, wijnbouw, borduurwerk en talrijke vrouwenambachten. We hebben nieuwe wegen aangelegd zodat de vrachtwagens de stenen kunnen komen halen in het dorp. Doordat de stenen opgeruimd zijn, is er plaats gekomen om nieuwe gewassen te telen en zo in een gevarieerder voedingsaanbod te voorzien.

Als voorzitter kan ik meer gedaan krijgen voor de vrouwen. Het allerbelangrijkste voor mij is om alle vormen van discriminatie uit te roeien en ook alle geweld tegen vrouwen en jonge meisjes een halt toe te roepen: vechten tegen verkrachting, risico’s verkleinen voor sterfte tijdens de bevalling, huiselijk geweld tegengaan, giftige en besmettelijke ziekten genezen en onderwijs voor meisjes promoten.

Stilaan kan ik de mannelijke gemeenteraadsleden ook overtuigen om het gemeentelijk budget te gebruiken om:

• waterpompen en waterputten te bouwen;
• een elektriciteitsnetwerk aan te leggen dat aangesloten is op een groep of op zonnenpanelen;
• volwassenenonderwijs te steunen;
• kleuter-, lagere en middelbare scholen te bouwen,
• wegen te onderhouden, voetpaden aan te leggen en verbindingen te maken met andere dorpen;
• te voorzien in een basis aan gezondheidszorg

Dit alles helpt om de regio minder geïsoleerd te maken, het toerisme op te krikken en mijn dorp beter te ontwikkelen.

Mag ik jullie vragen om even mee te reizen met mij? Sluit jullie ogen, zie de grote rotsblokken om je heen die uit de aarde oprijzen, dorre aarde, een dorp in zak en as, … wat doe je eraan? Wat zouden jullie eraan doen?

Mijn antwoord was: een hamer en dynamiet nemen en van die rotsblokken kleine keitjes maken vanuit de wil om te leven… enkele jaren later ziet het dorp er helemaal anders uit, groene velden… we hebben onze waardigheid en autonomie terug gevonden.

Ik ben Noëline Razanadrakoto

Ik ben geboren op dezelfde dag als Jezus Christus van Nazareth

Ik heb een heilige naam

Schitterend als de stralen van de zon

Ik ben de aanvoerster die haar manschappen inspireert

We hebben samen aartsmoeilijke thema’s aangepakt: angst, ontkenning, passiviteit, bijgeloof, tradities, vooroordelen

Wij zijn vechtende vrouwen die durven dansen op de heilige stenen om rijkdom te creëren

De volgende mensen wil ik graag nog bedanken:

Alle verantwoordelijken van het festival: de studenten die me hebben verkozen, de FUCID

Alle leden van Echos Communication

Wivine en Estelle voor hun aanwezigheid tijdens mijn verblijf

En in het bijzonder de vrouwen van mijn gemeente die mij inspiratie geven, zij zijn de heldinnen van het dagelijkse leven

Bedankt dames en heren!