Op dezelfde golflengte… letterlijk!

Communicatieproblemen duiken vaak op als de gesprekspartners niet op dezelfde golflengte zitten. Tot voor kort was dit een uitdrukking die slechts in figuratieve zin werd gebruikt. Onderzoek door Suzanne Dikker, taalkundige aan de universiteit van New York en aan de universiteit van Utrecht, heeft aangetoond dat deze uitdrukking in feite letterlijk mag begrepen worden. De pitch: tijdens een geslaagde communicatie vertonen de gesprekspartners een gelijkaardige cerebrale activiteit.
Suzanne Dikker vertrok van het welbekende principe dat de menselijke geest zeer sterk is in anticipatie (het is zelfs een obsessie): wanneer we met iemand praten, zegt ons brein voortdurend reeds vooraf welk woord volgt en dit op basis van de voorafgaande informatie. Als wij “de hemel is…” horen, voorzien onze hersenen dat het volgende woord “blauw” zal zijn (behalve in België natuurlijk, daar zal het eerder “grijs” zijn). Dankzij deze anticipatiekracht kunnen wij ook snel een grote hoeveelheid informatie assimileren en iemand verstaan in een luidruchtige omgeving.
Suzanne Dikker heeft deze kwestie nog verder uitgewerkt aan de hand van een experiment met negen mensen die elektroden aangehecht kregen die hun hersenactiviteit meten door middel van een functionele MRI-scan. Iemand beschreef hen beelden van fictieve scènes. De MRI toonde duidelijk dat het brein van de testpersonen in activiteit was nog vóór het volgende woord uitgesproken werd: er werden signalen gestuurd naar de auditieve cortex om deze voor te bereiden op de ontvangst van het vervolg van de informatie. Bij de presentator kon men dezelfde fenomeen vaststellen: ook zijn hersenen waren reeds actief nog vóór hij de volgende woorden uitsprak. Meer nog: zowel bij de presentator als bij de luisteraars werd dezelfde hersenzone geactiveerd, zij begrepen de beelden op dezelfde wijze. Pas toen meer ingewikkelde beelden op de scène verschenen, traden er verschillen op.
Waarom zijn we geïnteresseerd in dit experiment? Omdat het aantoont dat gesprekspartners perfect op dezelfde golflengte zitten als ze met dezelfde beelden geconfronteerd worden. Hun gemeenschappelijke ervaring en gedeelde cultuur maakten dat ze zich eenzelfde beeld konden vormen en de inhoud van een gesprek op dezelfde manier konden anticiperen. Als we daarentegen niet dezelfde cultuur delen, als we niet dezelfde referentiepunten hebben die we met eenzelfde beeld kunnen verbinden, kunnen we een gesprek of een debat niet op dezelfde manier begrijpen. Dit bewustzijn dwingt ons tot de volgende vraag: zijn we het echt niet eens over de inhoud van het debat? Of zijn het onze voorstelling en onze anticipatie die problemen geeft?

Lees hier meer over het experiment van Suzanne Dikker.